Als een persoon onder curatele wordt gesteld, wordt deze persoon handelingsonbekwaam. Dit houdt in dat deze persoon zelf geen zakelijke beslissingen meer kan nemen zonder toestemming van zijn curator. Ook al is iemand dan dus 18 jaar of ouder, voor het aangaan van een koop- of huurovereenkomst is dan toestemming van zijn/haar curator nodig.
Op het moment dat een curandus zonder toestemming van zijn curator een overeenkomst sluit, is deze overeenkomst vernietigbaar. Dit betekent dat de curator de overeenkomst terug kan draaien.
Mensen die niet in staat zijn de gevolgen van bepaalde handelingen te overzien kunnen zichzelf daarmee erg benadelen. Iemand met een psychische aandoening kan bijvoorbeeld onverantwoord veel geld uitlenen. Of een dementerende oudere besteedt zijn hele maandinkomen niet ten goede van zichzelf. In zulke situaties wordt vaak besloten om iemand onder curatele te stellen.
Een vereiste is wel dat de aandoening blijvend is. Is er sprake van tijdelijke verwarring, dan is bewind of mentorschap een betere oplossing.
Curatele kan overigens ook aangevraagd worden voor iemand met een verstandelijke beperking, voor iemand die extreem veel geld uitgeeft of bij verslavingsproblemen.
De onder curatele stelling is een maatregel met vergaande gevolgen. Degene die onder curatele gesteld wordt (de curandus) raakt als het ware zijn (financiële en juridische) controle over zijn leven kwijt. Het mag duidelijk zijn dat iemand dan ook niet zomaar onder curatele gesteld kan worden.
Het doel van curatele is om de betreffende persoon (in vaktaal: de curandus) te beschermen op persoonlijk en financieel vlak.